سرویس جهان مشرق - در سال ۲۰۰۸ میلادی به مدت دو ماه اسرائیل تجاوزی نظامی با هدف موشک باران مقاومت و خلع سلاح آن انجام داد. در بحبوحه جنگ، اسرائیل پیامی تهدید آمیز برای حماس با این مضمون ارسال کرد که حماس باید به مدت ۱۵ سال هرگونه فعالیت نظامی خود را متوقف و تمام تونل های زیر زمینی خود را مسدود کند که گفته می شد، راه های رسیدن تسلیحات و تجهیزات نظامی به غزه است و تمام گردان های فلسطینی را نیز ملزم به عدم هرگونه اقدام و فعالیت علیه اسرائیل کند.
 

«اسماعیل هنیه»، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس می گوید: «وقتی اسرائیل موفق به تحمیل خواسته های خود علیه مقاومت نشد، یک جانبه تجاوز نظامی را متوقف کرد. پس از پایان نبرد، وزرای خارجه وقت اسرائیل و آمریکا توافقنامه ای امضا کردند که به توافقنامه «لیونی – رایس» معروف شد و به موجب آن، نوار غزه از دریا محاصره و خطوط ارسال سلاح به نوار غزه قطع شد.

به این ترتیب، نوار غزه از زمین و دریا مورد محاصره قرار گرفت تا رسیدن سلاح به مقاومت قطع شود. با این حال به گفته «ابو ابراهیم»، یکی از فرماندهان مسئول در دایره تولیدات نظامی در گردان های «عزالدین قسام»، شاخه نظامی جنبش حماس می گوید: «با وجود محاصره دریایی و زمینی با این حال انواع سلاح ها مانند موشک های «کورنت» و «فجر ۳» که مقاومت فلسطینی در نوار غزه به آن نیاز مبرم داشت، از هزاران کیلومتر آن طرف تر از جمهوری اسلامی ایران به دست مقاومت می رسید. البته به جز جمهوری اسلامی، سوریه و سودان نیز کمک هایی به مقاومت فلسطینی در نوار غزه انجام دادند.

به این ترتیب، در داخل غزه و با وجود شرایط بسیار سخت حاکم بر آن روند ساخت و تولید موشک های مقاومت در تونل های زیر زمینی انجام می شود و کار ابتدا با موشک های کوتاه بُرد و ابتدایی آغاز شد.

نوامبر سال ۲۰۱۲ در پی ترور «احمد الجعبری»، یکی از فرماندهان حماس توسط اسرائیل، مقاومت فلسطینی در نوار غزه «تل آویو» را برای اولین بار با موشک هدف گرفت، موضوعی که به سرعت اسرائیل را وادار کرد، پس از ۸ روز به تجاوز نظامی خود علیه نوار غزه پایان دهد.

این تجاوز با نا آرامی های در منطقه هم زمان شده بود که به «انقلاب های عربی» یا «بهار عربی» معروف شده بود و یکی از این کشورها مصر بود که حمایت گسترده و بی قید و شرط خود را از مقاومت فلسطینی اعلام کرد، این باعث شد تا به سرعت دولت اخوانی ها به ریاست جمهوری «محمد مرسی» سرنگون و «عبدالفتاح السیسی»، مهره ی اسرائیل و آمریکا در یک کودتای نظامی قدرت را در این کشور بدست گیرد.

با روی کار آمدن السیسی در مصر، رابطه مقاومت فلسطینی و قاهره با تحولات بسیار مهمی همراه شد، از جمله اینکه مصر بسیاری از تونل های بین این کشور با نوار غزه را تخریب و یا مسدود کرد، چون بر این باور بود که سلاح از طریق این تونل ها به دست مقاومت فلسطینی می رسد.

همچنین منطقه حائل و دیوارهای فاصل جدیدی بین مصر و نوار غزه در منطقه رفح و در طول مرزهای مشترک بین دو طرف احداث شد، حتی تونل هایی که تخریب نشدند، داخل آنها آب گرفته شد تا غیر قابل استفاده شوند، در این شرایط تجاوز نظامی ۲۰۱۴ اسرائیل علیه نوار غزه رقم خورد، چون تل آویو این شرایط را بهترین فرصت برای تحمیل خواسته هایش بر مقاومت فلسطینی در غزه می دیدید.

یکی از مهمترین خواسته های اسرائیل برای توقف جنگ علیه نوار غزه در این دور از تجاوز نیز متوقف کردن فعالیت های نظامی حماس و بستن تونل های راهبردی این جنبش بود که در داخل آنها سلاح های مقاومت ساخته می شد. تجاوز نظامی بدون تحقق خواسته ها و اهداف مورد نظر اسرائیل متوقف شد.

جنگ علیه نوار غزه با ویرانی های بسیار گسترده متوقف شد و توافقنامه آتش بس با محاصره و تحریمی شدیدتر به اجرا درآمد، در لابه لای ویرانه های برجا مانده از جنگ، موشک های بسیاری یافت شد که منفجر نشده بودند تا ماده اولیه ساخت و تولید موشک های جدید مقاومت را تشکیل دهد.

ابو ابراهیم می گوید: «در ابتدا قرار بود، این موشک ها به دلیل تهدیدی که علیه غیر نظامیان تشکیل می دادند، از مناطق مسکونی و خانه ها و مزارع آنها جمع آوری شود.

پس از جمع آوری موشک ها، توپ ها، گلوله ها، راکت ها و بمب ها مشخص شد که مقاومت با کوهی از انواع سلاح های اسرائیلی مواجه است که سوخت و ماده انفجاری آنها بسیار قوی تر از «تی ان تی» بود.

مقرر شد، تسلیحات منفجر نشده و عمل نکرده، تعمیر و مجدد برای استفاده راه اندازی شود و سلاح هایی که امکان استفاده از آنها وجود ندارد، تمام اجزای آن برای تولید سلاح دیگر مورد استفاده قرار گیرد. این کار آسانی نبود و با موانع بسیاری از جمله کمبود امکانات مواجه بود.

برای رفع یکی از این نواقص، مقاومت با شکافتن زمین اقدام به بیرون آوردن لوله های انتقال آبی کرد که رژیم صهیونیستی برای آبرسانی به شهرک های صهیونیستی از شرق نوار غزه به غرب سرزمین های اشغالی کشیده بود و اقدام به سرقت منابع آب زیر زمینی نوار غزه می کرد، اما پس از عقب نشینی از این شهرک ها، این لوله ها به فراموشی سپرده شده بودند.

این لوله های قطور و مستحکم آب تحولی بزرگ در تولید موشک های مقاومت در نوار غزه ایجاد کردند. به این ترتیب، از این لوله های آب در کارگاه هایی که مقاومت در زیر زمین در اختیار داشت، برای ساخت و تولید موشک های دور برد استفاده شد که با موفقیت بسیار بالایی نیز همراه بود

به گفته ابو ابراهیم این حجم از سلاح های منفجر نشده و سلاح ها و موشک های جدیدی که تولید شدند که نه تنها کمبودهای مقاومت را جبران می کردند، بلکه توانمندی های آن را دو چندان کردند و طی تجاوز نظامی اسرائیل در سال ۲۰۱۹ علیه این رژیم به خدمت گرفته شدند.

روند عادی سازی روابط برخی از کشورهای عربی از جمله سودان با رژیم صهیونیستی باعث شد، یکی از مهمترین حلقه های انتقال سلاح از جمهوری اسلامی به نوار غزه از بین برود. همچنین امارات اقدام به احداث پایگاهی نظامی در دریای سرخ به نام «برنیس» کرد که بعدها مشخص شد، هدف اصلی از احداث این پایگاه نظامی ممانعت از انتقال هرگونه سلاح به نوار غزه است و بالطبع این امر با هماهنگی اسرائیل صورت می گرفت.

در حالی که امارات و مصر با هماهنگی اسرائیل طرح جلوگیری از رسیدن سلاح به نوار غزه را پیاده می کردند، دریا در دل خود بنابر توصیف مقاومت گنج ارزشمندی محسوب می شد و آن یافتن لاشه دو ناو غرق شده انگلیسی در اعماق دریای غزه بود که در دل خود تسلیحات نظامی بسیاری داشت.

«ابو موسی»، مسئول نیروی غواصی گردان های القسام موسوم به «یگان قورباغه ها» می گوید: «چندین اتاق بزرگ و کوچک در این دو ناو پیدا کردیم که مملو از انواع گلوله های توپ بود»، موضوعی که مورد تأیید «اندرو لامبرت»، مؤرخ انگلیسی نیز قرار گرفت.

«ابو سلمان»، یکی از فرماندهان مهندسی تسلیحات نظامی می گوید: «اگرچه انتقال این تسلیحات بسیار سخت بود، اما این کار انجام شد و به دلیل ساخت خاص آن که در انگلیس انجام شده بود، نیروهای مهندسی تسلیحات نظامی موفق شدند، برخی از آنها را مجددا قابل استفاده و بهره برداری کنند».

همان گونه که «خلیل الحیه»، از رهبران حماس در جشن پیروزی مقاومت علیه تجاوز اخیر رژیم صهیونیستی علیه محله الشیخ جراح و نوار غزه به آن اشاره کرد، نیروهای مقاومت سلاح های خود را داخل تونل ها ساخته و آنها را آزمایش می کنند.

ساخت و تولید سلاح های مقاومت فلسطینی از جمله گردان های عزالدین قسام در داخل تونل ها موضوع جدیدی نیست که بر کسی پوشیده باشد، این موضوعی است که اسماعیل هنیه در ماه مارس سال ۲۰۱۴ طی سخنرانی که در میان جمع کثیری از فلسطینی ها ایراد کرد، به آن اشاره داشت  و گفت که «تونل ها راهبرد جدیدی را در مبارزه با دشمن صهیونیستی وضع می کنند».

عدم افشای تونل ها مدیون دستگاه امنیتی و اطلاعاتی پیچیده حماس

در گذشته جنبش حماس دستگاه اطلاعاتی و امنیتی خاصی نداشت و بعد از تأسیس در سال ۱۹۸۷ تا سال ۲۰۰۰ بعد از آغاز انتفاضه الاقصی بر فعالیت های معمول و رایج اطلاعاتی خود تکیه می کرد، اما پس از این سال بود که اهمیت وجود چنین دستگاهی در جنبش احساس شد و پس از تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به نوار غزه در سال ۲۰۰۸ اهمیت وجود این دستگاه برایش بیشتر از هر زمان دیگری آشکار شد.
 

در واقع از سال ۲۰۰۸ نه تنها اهمیت وجود دستگاه اطلاعاتی و امنیتی برای حماس آشکار گردید، بلکه بیش از آن به اهمیت توسعه و گسترش این دستگاه پی برد، موفقیت ها و پیروزی هایی که حماس علیه اسرائیل طی تجاوزهای نظامی این رژیم در سال های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۴ بدست آورد و دستگاه‌های نظامی و امنیتی را با ضربات دقیق و حساب شده مقاومت در داخل اسرائیل غافلگیر کرد، نتیجه برآوردهای راهبردی این دستگاه بود.

یکی از مهمترین موفق های دستگاه اطلاعاتی و امنیتی حماس طی این سال ها، دستیابی به اسناد سری و محرمانه ارتش رژیم اشغالگر بود که نیروهای تکاور دریایی این جنبش پس از نفوذ به پایگاه دریایی «زیکیم» در ابتدای تجاوز سال ۲۰۱۴ به آنها دست یافته بودند.

«عدنان ابو عامر»، کارشناس مسائل اسرائیل می گوید: «پس از عقب نشینی اسرائیل از غزه در سال ۲۰۰۵ جنگ مغزها بین حماس و این رژیم تشدید شد و زمانی که اسرائیل منبع اطلاعاتی بزرگی را از دست داده، تلاش کرد، آن را با مزدور گیری جبران کند».

پس از آنکه حماس برای اولین بار در انتخابات قانونگذاری فلسطینی در سال ۲۰۰۶ پیروز و به دنبال آن، دولت حماس در نوار غزه، دشمن اسرائیل اعلام شد، جنبش دریافت که غزه منطقه مورد هدف خواهد بود، این به معنای تمرکز اقدامات اطلاعاتی و تجسسی روی دولت حماس در غزه بود.

اکنون جنبش حماس می دانست که عمدتا از سوی اسرائیل و در درجه دوم، تشکیلات خود گردان فلسطینی و پس از آن رژیم های عربی همجوار و در مواردی برخی کشورهای دنیا هدف عملیات های اطلاعاتی و امنیتی خواهد بود، لذا می بایست، خود با اسرائیل رو در رو شود، اگرچه از حیث امکانات و تجهیزات و نیروها هیچ تناسبی با طرف مقابل نداشت، اما لازم بود، با وارد آوردن ضربات گاها مهلک و کشنده به نقاط حساس نظامی، سیاسی و امنیتی اسرائیل، حد و مرزی برای عملیات ها و فعالیت های جاسوسی و اطلاعاتی اش در نوار مشخص کند.

در عمل نیز چنین شد، با این تفاوت که فعالیت های اطلاعاتی و امنیتی حماس پشت پرده و در خفا ادامه یافتند و به ندرت اجازه انعکاس در رسانه ها را پیدا کردند و در طول این سال ها به ویژه سال های اخیر که حماس با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می کرد، حمایت از دستگاه اطلاعاتی و امنیتی و توسعه و گسترش توانمندی های آن از جمله اولویت های جنبش بود، چون به خوبی می دانست، با تهدیدات و خطرهای امنیتی فزاینده ای رو به روست.

براساس اندک اطلاعات محرمانه ی بدست آمده، دستگاه اطلاعاتی و امنیتی حماس طی یک دهه اخیر شاهد تغییر و تحولات بسیار بزرگ و گسترده ای از حیث ساختاری، خط مشی، راهبرد، تاکتیک و ابزارها بود که نتیجه تلاش ها و فعالیت های برنامه ریزی شده و سازمان یافته بود، این امر دستگاه اطلاعاتی و امنیتی حماس را قادر ساخت تا وارد مراحل بسیار پیشرفته رویارویی با رژیم صهیونیستی در عرصه های اطلاعاتی و امنیتی شود.

یکی از مهمترین دستاوردهای این تغییر و تحولات ساختاری و سازمانی در دستگاه اطلاعاتی و امنیتی حماس، سرنگونی یک پهباد اسرائیلی در جنوب نوار غزه طی انجام مأموریت رصد و شناسایی بود، پس از آن، اطلاعات و امنیت حماس در چندین عملیات موفق شد، به طرح ها و نقشه هایی دست یابد که افشا می‌کرد، اسرائیل و تشکیلات خود گردان در صدد براندازی دولت حماس در نوار غزه هستند، همچنین در عملیاتی دیگر، دستگاه اطلاعاتی و امنیتی حماس به اسناد محرمانه بسیار حساس و خطرناکی دست یافت که نقشه ارتش اسرائیل جهت عملیات در نوار غزه را برملا می کرد.

موفقیت های اطلاعاتی جنبش حماس به آنجا رسید که این جنبش موفق به نفوذ در پیکره دستگاه نظامی اسرائیل و ارتباط گیری با افسران و نظامیان ارتش این رژیم و کسب اطلاعات محرمانه درباره نقشه ها و فعالیت های پیچیده و خطرناک ارتش اسرائیل به طور مشخص در غزه شد.

روندی که حماس آن را در قبال تشکیلات خود گردان فلسطینی نیز به اجرا درآورد و توانست با نفوذ در بدنه دستگاه امنیتی تشکیلات، اطلاعات حساسی درباره نقشه های این دستگاه در نوار غزه بدست آورد.

در پایان باید گفت، آنچه دستگاه اطلاعاتی و امنیتی جبنش حماس را متمایز می کند، بهره مندی از سیستم شفاف و نیروهایی با عزم و اراده مستمر برای توسعه و گسترش این دستگاه و فعالیت هایش در تمام سطوح ارزیابی کرد و همین موجب شده تا اسرائیل نتواند، به کارگاه های ساخت و تولید اسلحه حماس در نوار غزه دست یابد.